کمتر پیش می آید که درباره حس بویایی و نقش این حس زیبا در بدن اطلاعات داشته باشیم؛ اما حس بویایی بیشتر از آنچه فکر میکنید بر روحیات و احساسات و نحوه زندگی جامعه تأثیر می‌گذارد.
هنگامیکه صحبت از حواس پنجگانه است، معمولاً اولین حسی که به ذهن برخی از ما میرسد، حس بینایی و تمام شگفتی‌ها و زیبایی هایی است که با کمک آن مشاهده کرده‌ایم. شاید هم جزو آن دسته از افراد هستید که حس چشایی را مهمترین حس می‌دانند. با این حال، دانستن اینکه حس بویایی چه نقش مهمی در تصمیمات، احساسات و خاطرات روزانه ما دارد، احتمالاً ما را شگفت‌زده خواهد کرد. دکتر «آلن هرش» متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک و مدیر «بنیاد درمان و تحقیقات بو و طعم» ایالت شیکاگو پژوهش های زیادی در این زمینه انجام داده که نشان می‌دهند حس بویایی چگونه بر رفتارهای انسان تأثیر می‌گذارد. این متخصص مغز و اعصاب بیان میکند: «آنچه حس بویایی را منحصر به فرد میکند، این است که مغز نسبت به یک بو، پیش از شناسایی منبع آن، واکنش مثبت یا منفی نشان میدهد.»
بوها، حافظه و خاطرات
حس بویایی نزدیک‌ترین ارتباط را با حافظه دارد. مطالعات نشان داده‌اند، انسان‌ها می‌توانند پس از گذشت یک سال، بویی را با ۶۵ درصد دقّت به یاد آورند. این در حالی است که حافظه دیداری، تنها بعد از چند ماه، به ۵۰ درصد دقت کاهش پیدا میکند. پژوهش ها همچنین نشان داده‌اند، هنگامی که دانش‌آموزان در معرض بوهایی قرار میگیرند که به هنگام درس خواندن در معرض آنها قرار داشته‌اند، مطالب را بهتر به خاطر می‌آورند. بر اساس پژوهش های دکتر هرش، ترکیبی از عطر گل‌ها توانایی یادگیری را تقویت میکند. بوها همچنین در تداعی خاطرات ما نقش مهمی دارند. دکتر هرش بیان می کند: «بوها یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای تغییر روحیات ما هستند و می‌توانند، خاطرات را القا کنند.» یک بوی خاص، چه شما را به یاد دستپخت مادرتان بیندازد و چه به یاد سفری که در کودکی به سواحل دریا داشته‌اید، به اعماق مغزتان می‌رود و در آنجا باقی می‌ماند.
بوها، دیدگاه‌ها و احساسات
بوها به طور ناخودآگاه بر ما تأثیر گذاشته، در ما ایجاد احساسات میکنند و احساسات ما بر شیوه‌ای که با دیگران ارتباط برقرار میکنیم، تأثیر می‌گذارند.
دکتر هرش در مصاحبه‌ای با «Men’s Health» بیان کرده است: «بخشی از مغز که مسئول درک بوها و طعم‌هاست، قسمتی از مغز عاطفی است که شخصیت ما نیز در آن جای گرفته.» وی می‌گوید: «ما در واقع همان بویی هستیم که افراد از ما استشمام میکنند. چنانچه فردی بوی خوبی بدهد، دیگران وی را فرد خوبی تلقی خواهند کرد و برعکس چنانچه از فردی بوی نامطبوع به مشام برسد، صرف نظر از اینکه چه می‌گوید، ما به سخنان وی واکنش خوبی نخواهیم داشت.»
وی می‌افزاید: «همسرتان ممکن است بوی ادکلن شما را دوست نداشته باشد، فقط به این دلیل که وی را به یاد فردی که خاطرات خوبی از ایشان ندارد، می‌اندازد. چنین حسی از یک بوی ناخوشایند حتی میتواند احتمال طلاق را افزایش دهد!»
بوها و زمان
دکتر هرش همچنین مطالعاتی انجام داده که نشان میدهد، بوها می‌توانند بر درک ما از زمان تأثیر بگذارند. در یکی از این پژوهش ها، دو گروه از شرکت‌کنندگان در معرض بوی «پودر بچه» و بوی «قهوه» قرار گرفتند. در حالی که بوی قهوه سبب شد، افراد زمان را کوتاه‌تر احساس کنند، بوی پودر بچه، گذر زمان را برای افرادی که در معرض آن قرار داشتند، طولانی‌تر نشان داد. همچنین ثابت شده است بوی مطبوع در فروشگاه‌ها سبب میشود، افراد زمان بیشتری در آنها صرف کرده و احتمال اینکه خرید بیشتری انجام بدهند، افزایش یابد.
بوها و سلامت جسم و جان
ایجاد محیط راحت و آرامش‌بخش برای بیماران، چالشی برای همه مراکز سلامت به شمار می‌آید. پژوهش ها نشان داده‌اند، استفاده از عطر اسطوخودوس [لوندر] در مراکز درمانی سبب آرامش پزشکان و در اتاق‌های اورژانس سبب آرامش همراهان نگران بیمار میشود. دکتر هرش در این زمینه می‌گوید: «ما در محیط‌هایی که بوهای مطبوعی در آنها استشمام میشوند، احساس شادی و شاید حتّی خوش‌بینی بیشتری میکنیم.»
